Broederschap St. Urbanus

Aan het einde van de bolenbergweg (op nummer 24), net voor de A73, ligt het verenigingslokaal en schietlokatie van broederschap Sint Urbanus.

Omdat de oorspronkelijke oprichtingsdatum van onze vereniging niet exact bekend is, nemen we als uitgangspunt het oudst bekende jaartal 1653, vermeld op de linker vleugel van het zilveren gekroonde vogeltje dat onderaan het koningszilver hangt. Als het vogeltje in dat jaar is gemaakt, is het erg aannemelijk dat 1 jaar eerder reeds “op den voogel” geschoten is en dat de broederschap het hieraan voorafgaande jaar, 1651 dus, werd opgericht. Dit jaartal wordt dan ook als oprichtingsjaar aangehouden.

vogel
De vogel

Ook de oorspronkelijke doelstelling van de vereniging is niet exact bekend. Omdat er in de vroege kerkgeschiedenis van Belfeld gesproken wordt van het onderhouden van een kaplaan en het beschermen van deze en zijn kapel, wordt ervan uitgegaan dat het zijn oorsprong vindt binnen de kerk. Dat betekent dat ook de Belfeldse Broederschap, zoals zovelen in onze omgeving, is opgericht met als devies “voor auter, heerdt en troon”, dus ter bescherming van kerkaltaar (auter), bevolking (heerdt) en vaderland (troon).

anno 1934
De leden van broederschap Sint Urbanus in 1934

Voor de komst van de Fransen werd waarschijnlijk op het Witveld op de vogel geschoten, op kaarten uit die tijd aangeduid als “wijdtfeld vogelschiet”. In de Franse tijd kwam er een voorlopig einde aan Sint Urbanus als schuttersgilde. Haar taken gingen, net als haar inkomsten, over op de lokale overheid. Na het vertrek van de Fransen leidde de broederschap een sluimerend bestaan. Wanneer er weer voor het eerst georganiseerd werd geschoten is niet bekend. Wel is zeker dat de oprichting van een ziekenbus door de broederschap, een soort ziekte- en overlijdensverzekering, in 1872 nieuw leven in de brouwerij bracht. Niet al te lang hierna moet men ook weer met het vogelschieten zijn gestart op de eerste zondag van mei. In het begin van de twintigste eeuw in ieder geval in de tuin van Felix Martens, achter het postkantoor aan de Vennekenstraat. Hierna stond de schietboom lange tijd in de tuin van Thei van de Kriëmer (Hendriks) op de Bolenbergweg, naderhand café de Boer.

cafe de Kriëmer
Vogelschieten bij café de Kriëmer

Om het zelfstandig voortbestaan van de vereniging te waarborgen werd in 1973 een eigen schietterrein gevonden op de Bolenberg. De hierop staande paardenstal werd verbouwd tot schuilgelegenheid en fungeerde tot 1991 als kantine ’t Hoppert; genoemd naar de oude kadastrale benaming. Vanaf dat jaar werd een nieuw verenigingslokaal in gebruik genomen: “Urbanushoaf”. Het werd geheel in eigen beheer gebouwd met middelen die de leden vooral hebben gehaald uit diverse afbraakpanden, zoals het plaatselijke oude “Boerenbond-gebouw”.

Schutterij St Urbanus Belfeld 3
Een aantal leden in het nieuwe verenigings gebouw in 2013

De buks (het geweer) waarmee binnen de Oud Limburgse Schuttersfederaratie geschoten wordt is een vuurwapen van het kaliber 12 van het type kamergeweer en valt onder de vuurwapenwet. De buks heeft een lengte van ongeveer 1,80 meter en een gewicht van ongeveer 17 kilo. De buks steunt op een vaststaande aanlegpaal die 10 meter van de schietboom staat. De traditionele schietboom is een hoge kantelbare paal met een hoogte van 14,00 meter met aan de bovenzijde de schiethark met daarin 5 verticale latten, met aan iedere zijde 18 stokjes met een houten blokje van 2x2x2 cm, 1,5×1,5×1,5 cm of 1x1x1 cm.

Net als bij veel andere schutterijen vroegen de aangescherpte milieueisen om drastische maatregelen om het traditionele schieten, het hart van de schutterij, te blijven waarborgen voor de toekomst. Dit heeft ertoe geleidt dat in 2000 een drietal masten met helderzicht kogelvangers werden aangeschaft. Hierdoor is het schootsveld (met een maximale breedte van 500 meter en een diepte van 750 meter) niet meer nodig.

kogelvanger
De kogelvanger

De Broederschap is aangesloten bij de Bond van Noord-Limburgse Schutterijen “Juliana” waarin 21 schutterijen verbonden zijn. Deze Bond is wederom samen met 8 andere Bonden aangesloten bij de Oud Limburgse Schuttersfederatie (OLS) In deze Federatie zijn 7 bonden uit Nederlands Limburg en 2 bonden uit Belgisch Limburg aangesloten met in totaal 176 schutterijen, broederschappen en gilden. De belangrijkste schuttersactiviteit is het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) dat jaarlijks wordt gehouden. In 2022 nemen hieraan 135 verenigingen deel.

Broederschap Sint Urbanus tijdens de optocht op het OLS in 2017 in Merkelbeek

Broederschap St. Urbanus telt in 2022 een kleine 70 leden.

Voor meer informatie zie de website

Venlo Mien Hert