Het Beelenhuis
Op de plek waar je nu staat, stond eerder, nog vóór het Beelenhuis, tussen de Markt en de Rijksweg een ouder huis. In 1733 verpandden Willem Stevens en Maria Wolfferts een hof met toebehoren ‘tegenover de kerk en naast het huis van genoemde schepen Geraerdts gelegen’.
In 1770 is sprake van een woonhuis en de pottenbakkerswerkplaats van Leonardus ter Poorten. Het overdrachtsregister in het schepenbankarchief meldt dat het huis (belast met 3 kop rogge aan de pastorie en een ½ pint olie aan de kerk) en landerijen op 10 februari 1770 voor 1820 gulden worden verkocht aan medeschepen Lennaert ter Poorten en echtgenote Wilhelmina Mengels.
Leonardus is zonder meer de meest kleurrijke pottenbakker van Belfeld geweest. Over hem zijn, vooral dankzij zijn levensstijl, veel gegevens bekend. Het pand moet ruim van opzet zijn geweest, want het wordt door medeschepenen later aangeduid als ‘een royaal huijs en potbakkerije’. Leonardus pakt het pottenbakkersbedrijf voortvarend aan. Maar liefst vijf knechten neemt hij in dienst, zelfs boerenbedrijven hebben in die tijd niet zoveel personeel. Tevens beschikt hij over een veestapel, hij is jeneverstoker, runt een café en drijft handel. Ongetwijfeld verwerft hij hierdoor binnen korte tijd veel aanzien en wordt in Belfeld tot schepen benoemd. Leonardus laat echter zijn geld rollen en komt vanaf de jaren 1781 in geldnood. Om één van zijn schulden te vereffenen huwelijkt hij zijn 20-jarige dochter Maria Elisabeth ter Poorten uit aan de enkele maanden eerder weduwnaar geworden 59-jarige Willem Kurstjens!
Leonardus overlijdt in 1791.
In 1802 verkopen zijn zonen Matthis en Jan het deels afgebrande gebouw aan de erven van schepenfamilie Gerets.
Op 22 september 1827 schrijft burgemeester Kessels aan de commissaris te Roermond ‘door een brand van vier huizen in den jaren 1800, de 11e august in een huis bij weduwe Konrad Gerards, alwaar de archieven der gemeente gedeponeerd waren, alle documenten, akten en stukken door de vlammen zijn omgekomen’. Alle archieven in Belfeld zijn daarbij verbrand.
De herbouw van de afgebrande huizen vond spoedig plaats en op deze locatie werd het ‘Beelenhuis’ gebouwd. Het ankerjaartal 1802 op het pand hield de herbouw in herinnering.
Het monumentale pand ‘Het Beelenhuis’ was vele jaren een vertrouwd beeld tussen de Markt en de Rijksweg. Het huis is vernoemd naar de familie Beelen, die het pand in de negentiende eeuw bewoonde. Pieter Beelen was vanaf 1830 actief met het verzenden en bezorgen van post, de postkoets hield halt voor zijn deur. Hij was herbergier en jeneverstoker. Ook runde hij een tabakswinkel en inde hij tol op de Rijksweg.
In 1849 verhuisde de administratie van de gemeente naar het Beelenhuis, dat toen werd bewoond door burgemeester J.J. Beelen. De ambtelijke stukken bleven hier tot vlak na zijn overlijden in 1873. In de jaren twintig woonden hier Ramakers en Steeghs Graat met hun gezinnen.
Rechts van de Rijksweg was het eerste riool van Belfeld. Het water liep langs het Beelenhuis en onder de Rijksweg door richting de Maas. Het Beelenhuis werd eind 1987 afgebroken, garagebedrijf Jacobs was er toen deels in gevestigd.
Waterpomp en aardewerkscherven
Tijdens archeologisch onderzoek in 1994 komen zeer veel aardewerkscherven tevoorschijn, waarbij pas naderhand door historisch onderzoek een link gelegd kon worden met pottenbakker Leonardus ter Poorten. Bij de afbraak van het Beelenhuis in 1987 (in feite het herbouwde woonhuis en pottenbakkerswerkplaats van Leonardus ter Poorten) kwamen oudere bouwmaterialen tevoorschijn die eveneens op hergebruik wijzen. Zo werden achttiende-eeuwse geglazuurde wandtegels achter een balk in het Beelenhuis gevonden.
Bij de reconstructie van de Markt in 1999 is hier een historische waterpomp gereconstrueerd. De pomp herinnert aan een oude waterput die men bij opgravingen in 1994 onder het Beelenhuis aantrof.
Bronnen
- ‘Het raadhuis op de markt in Belfeld’ in: Maas- en Swalmdal jaarboek 2008-2010. Auteur Twan Ernst
- ´Achttiende eeuwse pottenbakkers in Belfeld´ in: Sjèrfkes, Twan Ernst
- Boek ‘Van Eeuwwisseling naar Eeuwwisseling’ – Rudy Hermans
- Boek ‘Belfeldclopedie’ – Ragdy van der Hoek
- Boek ‘1001 Mensen van toen’ – Jan van der Biesen
- Boek ‘Geschiedenis van de St. Urbanusparochie te Belfeld’ – Th. W. J. Driessen
- Toponiemen van Loe Giesen
- Gemeentearchief Venlo
- ‘Sjèrfkes’ Pottenbakkers in Belfeld – Twan Ernst
